سنندج ( تلفظ ) (به کردی: سنه یا سنه دژ) مرکز استان کردستان در غرب ایران است. سنندج در ارتفاع ۱۵۰۰متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی سرد و نیمه‌خشک دارد. این شهر از سوی غرب به کوه آبیدر، از شمال به کوه شیخ معروف از جنوب به کوه سراج‌الدین و از شرق به کوه خاتون شیشه‌ری و گردنه لیلاخ محدود شده است و در منطقه‌ای به وسعت ۷۳٫۶۸۸ هکتار گسترده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ خ، برابر با۴۱۲٬۷۶۷ نفر بوده است.سنندج در جمع ۲۴۵ شهر شبکهٔ شهرهای نوآور جهانی یونسکو و همچنین ۲۸ شهر نوآور موسیقی جهان قرار دارد سنندج به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی باارزشی برخوردار است که سازه‌های مسکونی و عام‌المنفعهٔ متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی مانده است؛ این شهر دارای محدودهٔ بافت تاریخی-فرهنگی با گستردگی‌ای برابر ۱۱۲ هکتار است.شهر سنندج را به علت واقع شدن در دامنهٔ کوه، در گذشته سنه می‌خواندند و چون دژ آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ (دژی در پای کوه) می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد. ژاک دمورگان که در اواخر پادشاهی ناصرالدین‌شاه به ایران آمده، همه‌جا از این شهر با نام سنه یاد کرده است.
بابا مردوخ روحانی در کتاب خود درباره ریشه نام سنندج می نویسد:خود کردها سنندج را «سنه» می خوانند و نام اصلی آن گویا همین بوده است؛ اما بعد از بنای برج و باروی حکومتی آن را «سنه‌دژ» گفته اند که سنندج تحریف و تعریبی از آن است. برخی معتقدند که اصل آن «سانان دژ» بوده به معنی قلعه و محل سانها، زیرا سان در لهجه کردی گورانی، معنی سلطان می بخشد چنانکه «کانی سانان» نیز به معنی محل سلاطین است. سابقهٔ سکونت در محل کنونی شهر سنندج (سنه یا سنه‌دژ) به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. با این وجود شهر جدید سنندج در دورهٔ صفوی و در روزگار شاه‌صفی در سال ۱۰۴۶ هجری قمری توسط سلیمان‌خان اردلان پایه‌گذاری شده است. نام سنه به احتمال زیاد از ریشهٔ اوستایی گرفته شده است. تا پیش از دورهٔ قاجار از این شهر به‌عنوان سنه یاد می‌شده است اما پس از این دوره به سنندج تغییر نام یافت.
یکی از شهرهای مهم استان کردستان است و به علت وجود کوه‌ها و ارتفاعات، دره‌های ژرف، جنگل‌ها و پوشش گیاهی مناسب در شمال و جنوب، اقلیم‌های گوناگونی را در خود ایجاد کرده است. همچنین قرارگیری آن در کنار دریاچه زریبار و منطقه اورامان و در مسیر ترانزیت ایران و عراق، بر رونق اقتصادی شهر افزوده است. این شهر در ۱۲۵ کیلومتری غرب سنندج قرار دارد و همسایگان مریوان از شمال سقز، از شمال شرقی دیواندره، از شرق سنندج، از جنوب شرقی سروآباد و از شمال غربی دره شلیر است؛ از غرب کشور هم به شهر پنجوین شهرستان سلیمانیه کشور عراق محدود می‌شود. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت مریوان بالغ بر ۱۳۶,۰۰۰ نفر است. مردمانش از نژاد «ماد آریایی» هستند که ریشه در اولین اقوام ساکن منطقه دارد و اهالی آن به زبان کردی سورانی صحبت می‌کنند و اغلب پیرو دین اسلام و مذهب سنی شافعی هستند.
